شبکه‌های مجازی، گزینش عقلانی و مشارکت سیاسی آنلاین

مشارکت در همۀ ابعاد آن، به‌ویژه مشارکت سیاسی بارزترین نمود توسعة مدنی و سیاسی در جوامع معاصر تلقی می‌شود. از این منظر، شناسایی فرایندهای مشارکت و زمینه‌های تسهیل‌کنندة آن برای نیل به توسعه امری گزیرناپذیر است. رشد رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، به تقویت انواع جدیدی از شبکه‌های ارتباطاتی و اشکال جدیدی از مشارکت منجر شده است که این مطالعه در پی شناسایی و واکاوی آن‌هاست. به عبارت دیگر، این مقاله مکانیسمی را بررسی می‌کند که به‌کمک استفاده از رسانه‌های جمعی بر رفتار مشارکت سیاسی شهروندان مؤثر است. پژوهش حاضر پیمایشی و مقطعی است (نیمة دوم سال 1396). جامعة آماری پژوهش، شهروندان 18 سال به بالای مناطق چندگانة شهر سنندج هستند. حجم نمونة مقتضی با توجه به حداکثر پراکندگی و خطای 5 درصد براساس فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد و نمونه‌گیری نیز به‌روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام گرفت. نتایج توصیفی مطالعه نشان‌دهندة حضور بالای پاسخگویان در فضای مجازی و رتبة بالای آن‌ها در رفتارهای تماشاگرانه و تاحدودی رفتارهای متوسط (از قبیل رأی‌دادن، راه‌اندازی بحثی سیاسی، تلاش برای اقناع فرد دیگر به رأی‌دادن به‌گونه‌ای خاص و...) است. همچنین نتایج مطالعه بیانگر ارتباط معنادار و مستقیم میان سرمایة اجتماعی آنلاین و مشارکت سیاسی در ابعاد سه‌گانه و به‌ویژه نوع متوسط آن (564/0) است. علاوه‌براین، نتایج مطالعه نشان‌دهندة اثر متغیر گزینش عقلانی (کاهش هزینة مشارکت، زمان و افزایش فرصت‌ها) به‌عنوان متغیری میانجی در حد واسط حضور در فضای مجازی و مشارکت سیاسی است. مجموع این دو متغیر حدود 45 درصد از تغییرات متغیر مشارکت سیاسی را تبیین کرده است.